Osmanlı'da Mehter ve Mehter Marşı Tarihçesi Hakkında Bilgi

Haberler » TARİH AA
03.06.201511: 59

Tarihin en eski askeri bandolarından biri olan mehter nedir? Niçin ve kim tarafından kuruldu? Hakkında araştırmalar yaptık. Bu içeriğimizde geçmişten günümüze kadar mehter takımı hakkında bilmediğiniz bilgileri araştırdık ve derledik.

Haber güncelleme tarihi 14.11.2018 14:14
Mehter , Dünya'nın ilk ve en eski ordu bandosu ünvanına sahiptir. Hun devletinde Görüntülendi ordu müziği Osmanlı Döneminde mehter takımı Altında toplanmıştır. Bugüne Kadar ya dayanarak bando ismiyle Bilinen topluluk pek çok evrimden geçmiştir. Osmanlı Devletinin savaşlarda mehter hücum marşı Adlı müziği çalarak psikolojik Olarak havaya girmesiyle tarihe kazınmıştır. İşte geçmişten bugüne kadar burada mehter hakkında bilgi;

---

Mehter Takımının Tarihi

Mehter dünyanın en eski askeri bandolarından oluşur. “ Mihter ” kelimesinden geldiğini görüyoruz. Türkçe karşılığına baktığımızda pek ulu , en büyük ve reis anlamlarına karşılık gelmektedir. Mehter Yeniçerilerin askeri bandosu olarak geçmektedir. Zurna, kurrenay, mehter düdüğü, davul, kudüm, nefir, nakkare, zil ve çevgan gibi enstrümanları icra eden. Mehter takımında büyüklük katları içindir. Mehter takımının başında onları yöneten mehterbaşı bulunur. Bu kişiye mehterbaşı ağa denir. Mehterbaşı komutlarıyla takımın hareketlerini ve icra edeceği marşları oluştururdi.



Türklerde askeri bando geleneğine ilk Orhun Kitabeleri 'nde rastlanır,Tuğ ve Kübürge adı verilirdi. Bu bando savaşlarda ve özel günlerde Hakan için müzik yapardı. Hakimiyetin sembolü olarak değerlendirilirdi. Toprak kazanan beylere egemenlik sembolü olarak tuğ, sancak, zil ve davul gönderilirdi. Nitekim Anadolu Selçuklu hükümdarı II. Gıyaseddin Mesud , kazandığı başarılar sebebiyle Osman Gazi 'ye beylik yetkisini bu hediyeleri göndererek vermiştir. Gönderilen Tuğ ilk konserini “ Tablı Ali-i Osman Osmanlı adında Mehter'de. ”Adıyla Osman Gazi ve silah arkadaşlarına vermiş.

---

Osmanlı'da Mehter

Osmanlıda Mehter, Emiri Alem adında memuriyet makamı vardı. Mehterhane ve mehterbaşı Emiri Alem 'e bağlıydı. Emri Alem, Mehter bölüklerine yapılan tayinler tastik etmek, elçi kabul törenlerinde hazır bulunmak, sancak beyliğine tayin edilen kimseye yeni sancak iletmek ve göndermek gibi diğer hususları izlemekpten sorumluydu.



Mehter önceden gün beş kez her namazdan önce nevbet vururdu (konser). II. Mehmetsüre yalnız ikindi namazlarından önce çalınmasına karar verildi. Mehter; cülus verildiğinde, kılıç alaylarında, zaferlerde, şehzade ve sultanların doğum ve sünnet düğünlerinde de çalardı. Barış zamanı mehter yeri denen yer çalan bando, seferde padişahın otağı önünde nevbet vururdu. 17. yüzyılın sonunda ve 18. yüzyılda Topkapı Sarayı'nda Demirkapı denen yerde, ayrıca Eyüp sultan, Kasımpaşa, Galata , Tophane , Beşiktaş , Rumelihisarı, Yeniköy, Kavak, Beykoz, Anadoluhisarı, Üsküdar gibi İstanbul 'un semtlerinde geceleri yatsı namazından sonra ve sabah namazından önce insanlar uyandırmak için mehter görev alırdı.

---

Mehter Düzeni

Mehter, ilk kurgulamayı lütfen konser içindir çember vaziyetinin alırdı. Fakat daha sonraları hilal şeklini almış, günümüzde de bu şeklini devam ettirmiştir. Konser dizilimi, enstrümanların ve ses icra edenlerin hilal şeklinde dizilmesiyle başlar. Daha sonra çevgenbaşı, mehterbaşı ağayı çağırır. Mehterbaşı ağa hilalin karşısına geçer ve tam ortasında durur. Bayraktaki yıldızlardır. Mehterbaşının komutlarıyla şarkılar icra edilir. Onun şarkı bitiminde mehterbaşı halkı selamlar ve bir sonraki şarkının ne olduğunu söylerler. Konser bittiğinde mehterbaşı bir dua okur. Bu duaya Gülbank denir. Gülbank ile birlikte biten bu konsere Nevbet Vurma adı verilir.



Mehter konser üzerinde hareketli halde müzik icrayabilir. Yürüyüş şekli farklıdır. ( Rahimallah ) selamlanır. Sonra sol taraf ( Kerimallah ) selamlanır. Bu şekilde 3 adımda bir durulur ve iki yöndeki halk selamlanır.

---

İstanbulun Fethi ve Mehter Marşı

İstanbul'un fethi hakkında mehter, bunun anlatılır; Fatih Sultan Mehmet, bir sabah şafakla beraber topçularının yanına gitti. Toplar atılırken, Okmeydanı'na dolmuş binlerce ulema, hep bir ağızdan tekbir getirmeye başlar. Yüzlerce davul ve zurnadan oluşan devasa bir mehteran, orduyla beraber, savaş meydanında bulunmaktadır. Fatih Sultan Mehmet, surlarının önüne geldiğinde, en az 300 kişilik mehter takımında, 100 zurna, 70 davul çalmaya başlar. Oradaki herkes coşkuyla ve şevkle dolmuş vaziyette surların yıkılması beklemektedir.



Haliç surlarına hücum eden askerlerin cesaretini ve coşkusunu arttırmaktadır. Onlarca davul eşliğinde, gök gürültüsü altında andıran korkunç ve düşmanın içini ürperten sesler çıkarmaktadırlar. Hiç durmadan çalarak ahlaki ve ahlaki aşılamakta ve adeta topların sesini bastırıyorlar. Surlar yıkılır şehir teslim alınır. İstanbul fethedilmiştir. Fatih Sultan Mehmet, atının sırtında şehre girerken yüzlerce kişilik mehteran şarkıları ile ona eşlik eder. Zaferin ardından nevbet vurularak kutlanır.

---

Mehter ve Batı Müziği

Batı müziği mehterin çaldığı en iyi ve hücum havalarından oluşmuş. Batı müziğinin en önemli bestekarlarından Mozart , Türk Marşı'nın bestesini yaparken mehterin çaldığı ritimlerden esinlendiğini belirtmiştir. Yine batı müziğindeki önemli isimlerden Bizert , Arieziyen adlı bestesinde mehter ritimlerinden içerir. Mehterin ritimleri çok batı müziği bestecisini etkilemiş ve Türk usulü ( Ala Turca ) denen tarz batı müziğinde bilinir. Mehterden olmalıen Avusturya , Rusya , Almanya , Fransa gibi devletler de ordu bandolarını kurmuşlardır.

---

Mehterin Kapatılması ve Yeniden Kurulması

Mehterhane, 1828'de Yeniçeri Ocağı 'nın dağıtılmasıyla birlikte II. Mahmut tarafından kapatılmış, bunun yerine III. Selim tarafından Mızıka-i Hümayun adında batı halinde bir saray bandosu bulunmaktadır. Bandonun başına Napolyon'un emekli bando subayı Giuseppe Donizetti getirilmiştir. Bu süreç 1914 işlemi kadar devam etti. Türkçülük akımının etkisiyle tekrar gündeme gelen mehter, Enver Paşa'nın emriyle Mehteran-ı Hakaniye adıyla tekrar kuruldu. 1935 yılında tekrar kaldırılan mehter, 1952 yılında askeri müze bünyesinde tekrar kuruldu.